Το ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Γαβαλοχωρίου βρίσκεται στο κέντρο του χωριού Γαβαλοχώρι. Οι συλλογές του στεγάζονται σε οικία, χαρακτηριστικό δείγμα τοπικής αρχιτεκτονικής. Πρόκειται για τυπικό καμαρόσπιτο, που αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα. Το κτήριο αποτελείται από εσωτερική αυλή, «οξιώστη» και δωμάτια που κάλυπταν τις καθημερινές ανάγκες και στέγαζαν οικοτεχνικές δραστηριότητες στο ισόγειο, ενώ στον όροφο φέρει οντά. Κατασκευάστηκε σε δύο φάσεις με το αρχικό τμήμα να χρονολογείται στην περίοδο της Βενετοκρατίας ενώ ο όροφος προστέθηκε στους Οθωμανικούς χρόνους. Χρησιμοποιούνταν ως κατοικία μέχρι τα τέλη του 20ου αι.
Το μουσείο διαρθρώνεται σε επτά αίθουσες με τις εξής ενότητες: “Καμαρόσπιτο”, “Μετάξι”, “Κεραμικά”, “Κοπανέλι”, “Πετράδες-Λιθοξόοι”, “Εκκλησία, Ξυλογλυπτική”.
Το καμαρόσπιτο αποτελεί τον απλούστερο και συνηθέστερο αρχιτεκτονικό τύπο για την κατασκευή οικιών στην Κρητική ύπαιθρο. Πρόκειται για έναν παραλληλόγραμμο χώρο με μία ευρεία καμάρα στον κατά μήκος άξονα η οποία υποστηρίζει τα δοκάρια της οροφής. Στον χώρο αυτό οργανώνονται οι δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στο εσωτερικό του σπιτιού. Ο κεντρικός χώρος κάτω από την καμάρα παραμένει ελεύθερος για καθιστικό και τραπεζαρία. Στις τέσσερις γωνίες διαμορφώνονται οι χώροι του μαγειρείου, του «πατητηριού» με το «δοχειό»,όπου συγκεντρώνεται ο μούστος, χώροι ημιυπόγειας αποθήκης και μικρά πατάρια, που χρησιμοποιούνται ως υπνοδωμάτια. Το πατητήρι κατά τον υπόλοιπο χρόνο διαμορφώνεται σε κρεβάτι, καθώς σφραγίζεται με ξύλινες τάβλες. Έτσι μέσα στον περιορισμένο χώρο του καμαρόσπιτου καλύπτονται με επάρκεια οι ανάγκες μιας οικογένειας της εποχής.
Ο χώρος του μουσείου έχει εξοπλιστεί με αυθεντικά έπιπλα και αντικείμενα ενός τυπικού κρητικού νοικοκυριού του 19ου αιώνα.
Το οίκημα ήταν ιδιοκτησίας Μαρίας και Γεωργίου Στυλιανάκη και παραχωρήθηκε από τους ιδιοκτήτες του στο χωριό. Η οργάνωση του μουσείου έγινε με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού, ενώ ο τότε πρόεδρος του χωριού Βασίλης Φρονιμάκης φρόντισε για την παραχώρηση αντικειμένων από τους κατοίκους του χωριού.