Apokoronas axiotheata
  • Χάρτης
  • Τα μνημεία
    • Υστερομινωικός θολωτός τάφος στον Στύλο
    • Υστερομινωικός κεραμικός κλίβανος στον Στύλο
    • Ιερός Ναός της Παναγίας της Ζερβιώτισσας στον Στύλο
    • Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στον Στύλο
    • Νερόμυλος «των Καλογέρων» στον Στύλο
    • Υστερομινωικό Μέγαρο στον Σαμωνά
    • Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου στα Κυριακοσέλλια
    • Οθωμανικό φρούριο στο Νιό χωριό
    • Βενετοτουρκικό συγκρότημα στο Νιο χωριό
    • Σχολείο του μοντέρνου κινήματος στον Βάμο
    • Νερόμυλος στις Καλύβες
    • Η παλαιοχριστιανική βασιλική στην Αλμυρίδα
    • Λαογραφικό Μουσείο στο Γαβαλοχώρι
    • Προβιομηχανικό βενετικό ελαιοτριβείο στο Γαβαλοχώρι
    • Πηγάδια Βενετοκρατίας στο Γαβαλοχώρι
    • Πηγάδια Βενετοκρατίας στο Παλαιλώνι
    • Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου στο Καρύδι
    • Ιερά Μονή Παναγίας στο Καρύδι
    • Ελληνιστική γέφυρα – «Ελληνική Καμάρα» στις Βρύσες
    • Οθωμανικός Πύργος Αληδάκη στο Εμπρόσνερο
    • Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου στη Μάζα
    • Ιερός Ναός Παναγίας στον Αλίκαμπο
    • Υστερομινωικός θολωτός τάφος στη Φυλακή
    • Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου στον Κουρνά
    • Στρατηγείο Εθνικής Αντίστασης στην Ασή Γωνιά
    • Γαλαρία των Ναζί στο Κόκκινο χωριό
  • Οι Διαδρομές
    • Η Διαδρομή της Διαχρονίας
    • Η Διαδρομή του Νερού
    • Η Διαδρομή της Βιωσιμότητας
    • Η Διαδρομή της Αγροτικής Ζωής
    • Η Διαδρομή της Ζωής και του Θανάτου
    • Η Διαδρομή της Βυζαντινής Τέχνης
  • Βιβλιογραφία
  • EN
  • Menu Menu
You are here: Home1 / Χάρτης2 / Τα μνημεία3 / Νερόμυλος στις Καλύβες

Νερόμυλος στις Καλύβες

Στο κέντρο του χωριού των Καλυβών, πάνω από τον ποταμό σώζεται ο νερόμυλος του χωριού. Χρονολογείται στο β΄ μισό του 16ου αι. Στην σημερινή του μορφή έχει δεχτεί πολλές προσθήκες, ωστόσο είναι ορατός ο αρχικός πυρήνας της περιόδου της Βενετοκρατίας. Πρόκειται για θολωτό κτήριο κατασκευασμένο με λίθους και ισχυρό κονίαμα. Στον χώρο αυτό τοποθετούνταν οι μηχανισμοί του μύλου. Τέσσερις από τις καμάρες για την έξοδο του νερού διατηρούνται μέχρι και σήμερα.

Πρόκειται για ένα σημαντικό έργο υποδομής της ύστερης Βενετοκρατίας, το οποίο προσέφερε ανάπτυξη στην περιοχή και κατά τους νεότερους χρόνους. Εκτός από νερόμυλος σιτηρών λειτούργησε ως ελαιοτριβείο, ως μηχανοκίνητος μύλος σιτηρών και ως υδροηλεκτρική παραγωγική μονάδα. Αποτέλεσε την πρώτη υδροηλεκτρική μονάδα που λειτούργησε στον νομό Χανίων και πιθανόν στην Κρήτη (1928). Τροφοδοτούσε με ρεύμα τον οικισμό Καλύβες και το γειτονικό φρούριο Ιτζεδίν κατά τους χρόνους λειτουργίας του ως φυλακής.

Ο νερόμυλος των Καλυβών αξιοποιούσε το νερό του Μεσοποτάμου. Ανήκει στον ελληνικό ή ανατολικό τύπο, καθώς φέρει οριζόντιο υδατοτροχό, που συνδέεται με την μυλόπετρα με κατακόρυφο άξονα. Ο νερόμυλος έφερε τέσσερεις υδατοτροχούς (φτερωτές) και αντίστοιχα ζεύγη μυλόπετρων. Κατά την λειτουργία του το νερό έπεφτε ορμητικά στον ξύλινο υδατοτροχό και προκαλούσε την περιστροφή του γύρω από τον άξονα του. Έτσι κινούνταν ο αλεστικός μηχανισμός. Ο τελευταίος αποτελούνταν από δύο μυλόπετρες, με την κάτω να παραμένει σταθερή και την άνω να συνδέεται με τον άξονα του υδατοτροχού και να κινείται. Ο μηχανισμός είχε τιμόνι που επέτρεπε τον καθορισμό του πάχους της άλεσης.

Οι περισσότεροι νερόμυλοι της Κρήτης ήταν «μονόφθαλμοι», δηλαδή είχαν μία είσοδο για το νερό. Ωστόσο στην δυτική Κρήτη και ιδιαίτερα στην περιοχή του Αποκόρωνα σώζονται μύλοι με περισσότερες εισόδους νερού, τοποθετημένες η μία δίπλα στην άλλη και ισάριθμους μηχανισμούς άλεσης.

Λόγω του μεγέθους του ο νερόμυλος αποδίδεται σε χάρτη της παράλιας ζώνης του Αποκόρωνα, όπου εικονίζεται και το ομώνυμο φρούριο (Castel Apicorno) του Βενετού μηχανικού και χαρτογράφου Francesco Basilicata (1618), καθώς και σε αρκετούς άλλους χάρτες της Βενετοκρατίας.

Νερόμυλος, Καλύβες. Η κύρια όψη του κτηρίου όπως διατηρείται σήμερα. (πηγή: Σωτήρης Ζαπαντιώτης).
Νερόμυλος, Καλύβες. Το εσωτερικό του οικοδομήματος. (πηγή: Σωτήρης Ζαπαντιώτης).

Ο Νερόμυλος στις Καλύβες στη Διαδρομή της Διαχρονίας

H Διαδρομή της Διαχρονίας

Ο Νερόμυλος στις Καλύβες στη Διαδρομή του Νερού

Οι χρήσεις του περιλαμβάνουν ελαιοτριβείο, φάμπρικα, μηχανοκίνητο μύλο σιτηρών ακόμη και υδροηλεκτρική μονάδα παραγωγής ρεύματος. Αποτελεί τον σημαντικότερο νερόμυλο του νησιού, όχι μόνο λόγω μεγέθους αλλά και εξαιτίας της διαφορετικής αξιοποίησης του νερού καθώς και της διαχρονικότητάς του.

H Διαδρομή του Νερού

Χάρτης της παραλίας του Αποκόρωνα του Basilicata του1618. Διακρίνεται ο νερόμυλος των Καλυβών (πηγή: Wikimedia commons).

Ο Νερόμυλος στις Καλύβες στη Διαδρομή της Βιωσιμότητας

H Διαδρομή της Βιωσιμότητας

Ο Νερόμυλος στις Καλύβες στη Διαδρομή της Αγροτικής Ζωής

H Διαδρομή της Αγροτικής Ζωής

Καλύβες

Οι Καλύβες είναι χωριό στην είσοδο του κόλπου της Σούδας και το διασχίζει ο Ξυδάς ποταμός.
Βρίσκεται κοντά στην Εθνική Οδό Χανίων-Ρεθύμνου σε απόσταση 19 χιλιομέτρων από τα Χανιά.

Scroll to top