Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου στη Μάζα
Ο ναός του αγίου Νικολάου βρίσκεται στο κέντρο του χωριού Μάζα. Πρόκειται για απλό μονόχωρο καμαροσκέπαστο ναό. Ο ναός είναι μικρών διαστάσεων και περιμετρικά υπήρχε πιθανόν νεκροταφείο.
Στον δυτικό τοίχο σώζεται η κτητορική επιγραφή που αναφέρει το 1325 ως έτος κατασκευής και τοιχογράφησης του ναού. Η επιγραφή παραδίδει τα ονόματα εξεχόντων χορηγών, ενώ αναφέρεται και σε συνεισφορά από όλο το «χωρίον της Μάζας», καθιστώντας την κατασκευή του συνόλου κοινοτικό έργο. Η επιγραφή διατηρεί και το όνομα του ζωγράφου Ιωάννη Παγωμένου, εξαιρετικά δημοφιλούς ζωγράφου της δυτικής Κρήτης των αρχών του 14ου αι. Ο τοιχογραφικός διάκοσμος του ναού σώζεται εξ’ ολοκλήρου και αποτελεί ένα ενδιαφέρον σύνολο λαϊκής τέχνης της περιόδου της πρώιμης Βενετοκρατίας.
Ο ναός ήταν κατασκευασμένος στον τύπο του απλού μονόχωρου καμαροσκεπή με οξυκόρυφη καμάρα. Πρόκειται για τον αρχιτεκτονικό τύπο που επικράτησε στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική της υπαίθρου κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας.
Σώζεται πλήρες το εικονογραφικό πρόγραμμα του ναού, που περιλαμβάνει τον λειτουργικό κύκλο στο ιερό, τον κύκλο της ζωής του Χριστού στην ανώτερη τοιχογραφική ζώνη του κυρίως ναού και τον κύκλο της ζωής του αγίου Νικολάου. Στο κατώτερο τμήμα των πλάγιων τοίχων διακρίνονται μορφές μεμονωμένων ανδρών και γυναικών αγίων. Πρόκειται για στρατιωτικούς αγίους, για ιατρούς, για βασιλείς και για μάρτυρες.
Ξεχωρίζει η απεικόνιση της Δέησης στην κόγχη του ιερού όπου αποδίδεται η Παναγία και ο άγιος Νικόλαος δεόμενοι προς τον Χριστό Φωτοδότη. Η συμπερίληψη της Δέησης στην κόγχη του ιερού συνηγορεί για τον κοιμητηριακό χαρακτήρα του ναού.
-
- Άγιος Νικόλαος, Μάζα. Ο ναός. Άποψη από τα ΒΔ. (πηγή: Σωτήρης Ζαπαντιώτης).
-
- Άγιος Νικόλαος, Μάζα. Ο τοιχογραφικός διάκοσμος στο εσωτερικό του ναού. (πηγή: ΥΠ.ΠΟ., ΕΦ.Α.ΧΑ.).
O Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου στη Μάζα στη Διαδρομή της Διαχρονίας
O Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου στη Μάζα στη Διαδρομή του Νερού
Η άγια φύση του Νικολάου δηλώνεται με την όρθια στάση του βρέφους εντός της κολυμβήθρας. Στον πλάγιο τοίχο του ιερού, πάνω από το υφαψίδιο του σφενδονίου εικονίζεται η Βάπτιση. Στο κάτω μέρος του πίνακα διακρίνονται η θάλασσα και ο ποταμός Ιορδάνης με την μορφή προσωποποιήσεων.
-
- Άγιος Νικόλαος Μάζα. Η Βάπτιση του Χριστού. Διακρίνονται οι προσωποιήσεις του Ιορδάνη και τις θάλασσας, καθώς και ψάρια και δράκοντες των υδάτων (πηγή: ΥΠ.ΠΟ., ΕΦ.Α.ΧΑ.).
-
- Άγιος Νικόλαος Μάζα. Η Γέννηση του Νικολάου. Διακρίνεται το βρέφος όρθιο μέσα στην κολυμβήθρα (πηγή: ΥΠ.ΠΟ., ΕΦ.Α.ΧΑ.).
O Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου στη Μάζα στη Διαδρομή της Αγροτικής Ζωής
O Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου στη Μάζα στη Διαδρομή της Ζωής και του Θανάτου
O Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου στη Μάζα στη Διαδρομή της Βυζαντινής τέχνης
Δύο ονόματα δωρητών καταγράφονται στην επιγραφή της Μάζας. Πρόκειται για τους κύριους χρηματοδότες του έργου, ενώ οικονομικά συνέβαλε ολόκληρο το χωριό, όπως μαρτυρά η επιγραφή. Η σειρά που αναφέρονται τα ονόματα υποδεικνύει και το μέγεθος της προσφοράς. Έτσι ο Δημήτρης Σαρακηνόπουλος, που αναφέρεται πρώτος στην επιγραφή θα πρέπει να ήταν αυτός που πλήρωσε το μεγαλύτερο κατά κεφαλή μέρος της χορηγίας, αλλά και αυτός η προσωπογραφία του οποίου εικονίζεται μέσα στον ναό.
Ο Σαρακηνόπουλος εικονίζεται σε μικρότερη κλίμακα εντός της προσκυνηματικής εικόνας του τιμώμενου άγιου του ναού, του αγίου Νικολάου. Είναι στραμμένος προς τον άγιο και έχει τα δυο του χέρια σε στάση δέησης. Ο Σαρακηνόπουλος δεν κρατά αντίγραφο του ναού, όπως το εικονιζόμενο ζεύγος δωρητών από τον γειτονικό Αλίκαμπο, πολύ απλά διότι δεν ήταν ο μόνος που πλήρωσε για την κατασκευή και ανακαίνιση του ναού. Ωστόσο το εμφανώς μεγαλύτερο ποσό της χορηγίας του του εξασφάλισε μια θέση στον ζωγραφικό διάκοσμο του ναού.
Η Διαδρομή της Βυζαντινής τέχνης
-
- Άγιος Νικόλαος στη Μάζα
Μάζα
Η Μάζα απέχει 37 χλμ. από τα Χανιά και είναι κτισμένη σε υψόμετρο 160 μ.
