Στα χρόνια της ύστερης οθωμανικής περιόδου η κεντρική διοίκηση πραγματοποίησε εκτεταμένο πρόγραμμα κατασκευής φρουρίων (κουλέδων) μετά από την επανάσταση του 1866. Στόχος των Τούρκων ήταν να συγκρατήσουν και να ελέγξουν τις εξεγέρσεις των Κρητών Η οικοδόμηση πύργων σε επίκαιρες θέσεις με σκοπό την επίβλεψη των επαρχιών, αποτελούσε τη λύση στο πρόβλημά τους. Οι θέσεις τους δεν ήταν καθόλου τυχαίες καθώς κατασκευάζονταν σε υψηλούς λόφους, οδικές αρτηρίες, λιμάνια και περάσματα με στόχο τον έλεγχο των κινήσεων των επαναστατών. Η στρατηγική θέση της επαρχίας του Αποκόρωνα που συντελεί στην επικοινωνία της Δυτικής με την υπόλοιπη Κρήτη, οδήγησε στην δημιουργία πολλών Κουλέδων. Το Οθωμανικό φρούριο στο Νιό χωριό (σύνδεσμος) είχε την εποπτεία της περιοχής Κάμπου-Στύλου-Καλυβών, των χωριών της Ρίζας καθώς και την επικοινωνία με τα Κεραμειά μέσω Ραμνής και Σαμωνά.
-
-
Κούλες, Νιό Χωριό. Η περιοχή επόπτευσης από τον κούλε προς τα ΝΔ. (πηγή: Μαρία Ανδριανάκη).
Στο νοτιοανατολικό περίπου τμήμα του Αποκόρωνα, στα όρια με τον νομό Ρεθύμνου, υπάρχει το χωριό Ασή Γωνιά. Εξαιτίας της οχυρής και απρόσυτης θέσης του, υπήρξε κέντρο επαναστατών κυρίως κατά την Τουρκοκρατία, όπως φανερώνει και το λαϊκό τραγούδι:
«Μάνα σοῦ λέω δε βαστῶ τσοί Τούρκους να παλεύω.
Δῶσε μου τό τουφέκι μου, τήν ὄμορφη πατρώνα,
νά πάω στήν Ἀσί Γωνιά, πού δέν πατοῦν οἱ Τοῦρκοι,
πού δέν πληρώνουν τζερεμέ, χαράτσι στό σουλτάνο».
Ή μια παραλλαγή του:
«Εἱπα σου, Μάνα, δέν μπορῶ στσοί Τούρκους νά ΄μαι σκλάβος
καί δῶσ’ μου τό τουφέκι μου καί τ’αργυρό μαχαίρι,
να πάω στήν Ἀσί Γωνιά, πού δεν ψηφοῦν τούς Τούρκους,
πού δέν πληρώνουν ἐμιρί, χαράτσι στό σουλτάνο,
παρά τοῦ κάνουν πόλεμο…».
Οι κάτοικοι ήταν ανυπότακτοι και αντάρτες, φρουρούσαν τα άλλα χωριά και ήταν ο τρόμος των αγάδων, για αυτό και οι Τούρκοι το ονόμασαν Ασί Γωνιά (προέρχεται από την αραβική λέξη ασί και σημαίνει απειθής, αποστάτης, λεβέντης, αρματωλός, ανυπότακτος, άρα η γωνιά ασίδων, δηλαδή των επαναστατών). Με την βιαιότερη κατάκτηση που βίωσε ποτέ το νησί συνδέθηκε το χωριό της Ασή Γωνιάς το 1941, καθώς σε οικία συνταγματάρχη στη θέση Βουρβουρές, ιδρύθηκε η «Ανώτατη Επιτροπή Αγώνος Κρήτης».
